Hormonen hebben een enorm belangrijke rol bij elk aspect van gezondheid, inclusief denken en gevoel. Als je lichaamsvet (voornamelijk buikvet) wilt verliezen, meer energie wilt hebben, beter wilt slapen, meer spiermassa wilt kweken, je gelukkiger wilt voelen, of een ziekte wilt voorkomen of bestrijden dan is het van belang je hormoonhuishouding op orde te hebben.
Stress is een van de belangrijkste killers als het gaat om gezondheid en gewicht. Ben je niet fit en lukt het je maar niet om je buikvet te verminderen? Waarschijnlijk ligt het probleem bij het hebben van teveel stress.
Cortisol is een hormoon dat het lichaam aanmaakt vanwege stress en dient eigenlijk om je te ‘redden’ uit levensbedreigende situaties. Het zorgt voor snelle energie en maakt het lichaam alert. Dit zorgt er indirect voor dat je lichaam je spijsvertering minder belangrijk vindt, je lichaam heeft logischerwijs andere prioriteiten. Obstipatie kan hiervan een gevolg zijn. Als je daarentegen stress ervaart als je bijvoorbeeld vastzit in een file, is het uiteraard complete onzin dat je lichaam voorrang geeft aan je zogenaamde alertheid.
Cortisol zorgt voor afbraak van spierweefsel om energie te produceren waardoor je basaalmetabolisme (24 uurs verbranding) naar beneden gaat. Daarnaast verhoogt het je bloedsuiker en moet je lichaam insuline produceren om deze weer naar beneden te krijgen. Dit kan allemaal zorgen voor meer vetopslag, een te hoog cholesterolgehalte, botontkalking, darmklachten en verschillende auto-immuunziektes zoals Diabetes type 2.
Of stress nou voortkomt uit een slecht voedingspatroon, verstoord dag-nachtritme, te veel/te weinig bewegen, je afweersysteem of mentale stress; de reactie in het lichaam is hetzelfde. Het aanmaken van cortisol.
Een natuurlijk ritme van cortisol is normaal als het hormoon piekt in de ochtend rond 08.00 uur. Dit zorgt ervoor dat je ontwaakt en energie hebt als je wakker wordt. Naarmate de dag vordert is het de bedoeling dat je cortisol level liniear steeds lager wordt zodat je ‘s avonds weer kan slapen. Daarom is het belangrijk om je cortisol level dan te verlagen. Dit kan je doen door ontspannende activiteiten zoals een bad nemen, een boek lezen, meditatie of yoga.
Veel mensen weten niet dat een slecht voedingspatroon ook stress kan veroorzaken. Belangrijkste stressbron is een tekort aan bepaalde macro- (eiwitten, vetten en koolhydraten) en micronutriënten (vitamines & mineralen) en producten eten die een allergische of gevoelige reactie teweeg brengen. Wil je testen of je allergisch bent voor bepaalde voedingsproducten? Test dit dan door een voedingsmiddel ongeveer 2 weken niet te eten, dan weer toe te voegen en de reactie van je lichaam te checken. Dit kan zijn opgeblazen gevoel, buikpijn, vermoeidheid, huidklachten, hoofdpijn etc. zijn.
Test 1 voedingsmiddel per keer anders heb je teveel variabelen en weet je de echte reden van je reacties niet.
De belangrijkste, meest gevoelige voedingsmiddelen zijn gluten en lactose. Verbazingwekkend hoeveel mensen daar op reageren. Ik zou zeggen test het zoals hierboven omschreven en je komt er achter wat de reactie op jouw lichaam is.
Daarnaast kan onregelmatig of te grote porties eten, te veel suikers, slechte vetten (geoxideerde- en transvetten) en teveel bewerkte producten een stressreactie teweeg brengen. Stress is de belangrijkste reden dat er veel fout kan gaan bij de spijsvertering, het tast namelijk je darmflora aan waardoor je slechter voedingsstoffen opneemt en dus die gezonde broccoli minder goed wordt opgenomen door je lichaam.
Als er chronisch teveel cortisol geproduceerd moet worden door de bijnieren kunnen deze overbelast raken (kan al binnen 5 maanden). Hierdoor kan je een burnout/bijnieruitputting krijgen. Dan produceren de bijnieren weinig tot geen cortisol meer en krijg je last van veel ontstekingen/vaak ziek/allergieën en merk je dat alles je teveel wordt.
De werking van je immuunsysteem wordt onderdrukt en “ indringers” kunnen zo gemakkelijker hun slag slaan. Andere veel voorkomende symptomen zijn: depressiviteit, angst, slecht geheugen, hoofdpijn, lage rugpijn, verminderd libido, spierzwakte, drang naar zoet en zout eten, fybromyalgie, vermoeidheid/slaapproblemen (‘s ochtends moe wakker worden en ’s avonds meer energie) en een lage bloeddruk (duizelig). Voor meer informatie hierover heeft James L. Wilson een interessant boek geschreven over de bijnieruitputting.
Wanneer je geen burnout hebt (laag cortisol) maar wel teveel stress (hoog cortisol) zijn dit de belangrijkste symptomen: vet vooral op buik/gezicht, spierafbraak/weinig spiermassa, te sterke onderdrukking ontstekingsreacties (nooit ziek), hoge bloeddruk/ademhaling, dunne huid/haren, een verminderd libido en slecht slapen. ‘S avonds is het cortisol level nog te hoog en hierdoor wordt o.a. melatonine geremd. In een van mijn volgende blogs zal ik meer vertellen over het hormoon melatonine.
Heb jij teveel stress en wil je duidelijke richtlijnen hoe je stress kunt verminderen op zowel mentaal, fysiek, als op voedingsgebied? Check mijn website www.hamelijnckpt.nl of mijn Facebook pagina HamelijnckPT voor meer informatie of mail naar hamelijnckpt@gmail.com.
Denise Hamelijnck
Personal Trainer in Amsterdam, Fresh Fitness
Hormoonfactortrainer gespecialiseerd in gezondheid, fitheid en afslanken
Frank de Graaf says
Helder en duidelijk betoog! Is er een wijze waarop de hoeveelheid cortisol eenvoudig (ik bedoel bijvoorbeeld thuis) te meten is?